Oto Elektrik
Elektrik sorunları, birçok teknisyenin yanı sıra bazı teknisyenlerin gizemidir. Sanırım, aracınızdaki diğer çalışan bileşenlerle aynı şekilde elektriği gerçekten göremiyor veya dokunamıyorsunuz. Elbette, elektriğin etkilerini veya bir başarısızlık durumunda etkisizliği görebiliriz, ancak başarısız olabilecek diğer araç bileşenlerinde olduğu gibi ellerimizi mutlaka üzerine koyamayız. Bu nedenle, başlamadan önce temel bir elektrik anlayışı ve otomotiv sistemlerinde nasıl çalıştığını bilmemiz gerekir.
Oto Elektrik ve Elektronik Sistem Kontrolü Neleri Kapsar?
Akü Kontrolü:
Aracınızdaki akü; elektrik enerjisini kimyasal enerji olarak depo eden ve kimyasal enerjiyi tekrar elektrik enerjisine çevirerek alıcılara veren bir üreteçtir. Aracınızdaki elektrik enerjisi ile çalışan sistemlerin elektrik ihtiyacını karşılamak amacı ile kullanılır. Aracınızın aküsü; motoru çalıştırma sürecinde, mars motoruna, ateşleme sistemine, yakıt sistemine ve diğer elektrikli aletlere güç temin eder. Ayrıca enerji depolar ve dijital radyo, saat, alarm, yol bilgisayarı vs. gibi elektronik parçalara güç temin eder.
Akü Kontrolünde;
– Akü kutusu ve kapağında, delik, çatlak, kırılma, ezilme ve erimelere
– Kutup başlarında, erime ve darbeden dolayı bükülmelere
– Eleman toz kapaklarında tıkanıklığa
– Akünün elektrolit seviyesine
– Akünün üzerinde kutup başlarının kısa devre olmasına sebep olabilecek maddelerin bulunup bulunmamasına gözle periyodik olarak bakılmaktadır.
Ayrıca; akü test cihazı ile şarj seviyesi ve yükleme testi yapılmaktadır.
Alternatörün Bakımı ve Şarj Kontrolü:
Şarj sistemi, motordan aldığı mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çevirerek elektrikle çalışan alıcıların beslenmesini ve bataryanın devamlı şarjda olmasını sağlar. Alıcıların besleme işlemi (batarya, alternatör, düzenleyici (konjektör) ve şarj göstergesi) şarj sistemi tarafından gerçekleşmektedir. Araç motoru çalışmadığı zamanlarda alıcıların çalışması için gerekli olan elektrik enerjisi batarya tarafından temin edilir. Bununla beraber akü, kapasitesiyle sınırlı olduğundan sürekli olarak alıcıları besleyemez. Dolayısı ile akülerin bir elektrik kaynağından şarjı ve alıcılarının beslenmesi gerekir. Bu görevi ise şarj sistemi gerçekleştirir. Şarj sisteminin en önemli parçası alternatördür. Alternatör de, aynı aracınızın motoru gibi, belli periyodik bakımlara ihtiyaç duyar.
Birçok alternatör arızası, başladığı anda biraz dikkatli olmak koşuluyla, kolayca tespit edilebilir. Alternatör arızaları, mekanik ya da elektriksel olabilir.
Elektriksel kaynaklı arızalar zamanında giderilmezse, öncelikli olarak aküye ve araçtaki tüm elektrikli aksamlara zarar verebilir. Elektriksel arızalarda, sorun çok büyük ihtimalle biten kömürler ya da patlak diyotlardan kaynaklanır.
Mekanik arızalar; öğütme ve/veya zırıldama gibi seslerle kendini belli eder. Vakaların çoğunda sorun, alternatör içindeki rulman ya da rulmanlardır. Rulmanlar dağıldığı takdirde, alternatör tamir edilemeyecek kadar büyük hasar görecektir; hatta çevredeki parçalara da hasar verecektir.
Sigorta ve Rölelerin Kontrolü:
Sigortalar; elektrik devresini yüksek akıma karşı korur. Aracın elektrik devrelerinde meydana gelebilecek kısa devre sonunda, sistemi olası yangın tehlikesine karşı korumak için kullanılır. Sigorta attığında yerine aynı amperde yeni sigorta takılır.
Röleler özellikle üzerinden yüksek akım geçen (far, korna) devrelerde sistemi güvenli hâlde sabitlemek için kullanılan şalterlerdir.
Marş Motoru Kontrolü:
Aracınızın motorunu ilk harekete geçirebilmek için oluşturulan sisteme marş sistemi denir. Marş sistemi genel olarak batarya, kontak anahtarı, marş motoru, marş şalteri veya marş selenoidi, volan ve volan dişlisinden oluşmaktadır. Marş motoru; elektrik enerjisini dairesel harekete çeviren, doğru akımla çalışan elektrik motorlarıdır. Marş motoru oluşturduğu dairesel hareketi üzerindeki marş dişlisi yardımıyla volana iletilir. Aracın ilk çalıştırılması için gerekli olan marş motorlarının sık olarak bakıma ihtiyacı yoktur. En önemli ve en sık yapılması gereken bakım akünün şarjlı tutulması ve akü ve marş motoru bağlantılarının temiz ve sıkı olduğunun kontrolüdür.